Polonica Philosophica Orientalia, seria edycji rękopisów przechowywanych w bibliotekach litewskich i ukraińskich oraz monografii wieloautorskich. Zawiera świadectwa historii intelektualnej Rzeczypospolitej Obojga Narodów oraz państw powstałych na Jej terenach: Polski, Litwy, Białorusi i Ukrainy. Tomy zostały opracowane przez naukowców pochodzących z tych krajów w ramach wspólnego projektu badawczego (zob. niżej).
Wszystkie publikacje serii są w wolnym dostępie.
Polonica Philosophica Orientalia. Filozofia w Rzeczypospolitej XVI–XVIII w. i historiografia filozofii w Polsce, Litwie, Białorusi i Ukrainie
Projekt badawczy w ramach Narodowego Programu Rozwoju Humanistyki (2018–2025).
Cele:
- Edycja źródeł związanych z historią filozofii i szerzej pojętą historią intelektualną XVI–XVIII w., z naciskiem położonym na udokumentowanie migracji idei;
- Interpretacja źródeł i ich kontekstu instytucjonalnego, z połączeniem perspektyw Polski, Litwy, Białorusi i Ukrainy.
Realizacja:
Uniwersytet Jagielloński w Krakowie we współpracy z:
- Narodowa Akademia Nauk Ukrainy, Kijów
- Instytut Badań nad Kulturą Litewską, Wilno
- Narodowa Biblioteka Narodowa Ukrainy im. Wernadskiego, Kijów
- Biblioteka Uniwersytetu w Wilnie
- Biblioteka Wroblewskiego Litewskiej Akademii Nauk w Wilnie
- Badacze afiliowani przy Uniwersytecie Warszawskim, Polskiej Akademii Nauk i Uniwersytecie w Białymstoku
- Niezależni badacze białoruscy
Bliższe informacje: http://philosophica.pl/.
De iure et iustitia
Autor: Sigismundus Lauxmin
Opracowanie: Krzysztof Bekieszczuk, Steffen Huber, Konrad Kokoszkiewicz, Živilė Pabijutaitė, Maria Poszepczyńska, Anna Treter
e-ISBN: 978-83-66546-88-2;
Wydanie: Warszawa 2023
Traktat teologiczny o prawie i sprawiedliwości do części II–II Sumy teologicznej św. Tomasza począwszy od kwestii 57 został wygłoszony jako wykład na Uniwersytecie Wileńskim w roku akademickim 1647/1648, prawdopodobnie dla studentów nowo założonego Wydziału Prawa. Źródło to jest tu po raz pierwszy udostępnione.
Logica | In Introductionem Porphyrii
Autor: Anonymus Ingolstadiensis / Iacobus Ortiz
Opracowanie: Kacper Andrychowski, Steffen Huber, Konrad Kokoszkiewicz, Živilė Pabijutaitė, Vytis Valatka
e-ISBN 978-83-66546-91-2; Wydanie: Warszawa 2024
Philosophia practica
Autor: Anonymus Ingolstadiensis
Opracowanie: Kacper Andrychowski, Bogdan Babenko, Steffen Huber, Živilė Pabijutaitė, Anna Treter
e-ISBN: 978-83-66546-98-1; Wydanie: Warszawa 2024
Praelectiones politicae
Autor: Zacharias Modzelewski
Opracowanie: Matas Grubliauskas, Steffen Huber, Hanna Szabelska, Anna Treter
e-ISBN: 978-83-68194-02-9; Wydanie: Warszawa 2024
Polityka, a szczególnie teoria ustroju Rzeczypospolitej już na przełomie XVI i XVII w. pojawiała się incydentalnie na wykładach uniwersyteckich w Wilnie. Były to wprawdzie fragmenty krótkie, ale świadczące o bieżącej recepcji zachodniej myśli politycznej i żywym zainteresowaniu sprawami kraju. Od 1677 r. profesorowie nowo powołanej Katedry Etyki mieli obowiązek prowadzenia corocznych wykładów obszarowych O polityce (Praelectiones politicae). W zbiorach Biblioteki Uniwersytetu Wileńskiego zachowały się rękopisy z lat 1688-1692, które są tutaj po raz pierwszy udostępnione. Spośród nich Zacharias Modzelewski wykazał się najbardziej systematycznym podejściem i największą precyzją terminologiczną. W centrum zachowanego fragmentu znajduje się władza monarsza w Rzeczypospolitej Obojga Narodów, jej ustrojowe fundamenty i bieżące problemy, np. wolna elekcja monarchy.
Praelectiones politicae (1687–1689)
Autor: Michał Karwowski,
Andrzej Boreysza
Opracowanie: Matas Grubliauskas, Michał Heintze, Steffen Huber,
Hanna Szabelska, Anna Treter
e-ISBN 978-83-68194-16-6; Wydanie: Warszawa 2024
Druga część wykładów o polityce – niniejszy tom zawiera pierwszą część wykładu Michała Karwowskiego, dotyczącą systematyki ogólnie pojętej republiki z Rzecząpospolitą Obojga Narodów w tle. Prezentujemy następnie dwie studenckie mowy spisane w ramach ćwiczeń oraz obszerniejszy wykład Andrzeja Boreyszy. W tym ostatnim przeważają treści historyczne, biblijne i geograficzne. Obydwa wykłady są na wielorakie sposoby zakotwiczone w europejskiej filozofii politycznej.
Praelectiones politicae (1691/1692)
Autor: Christophorus Puciłowski
Opracowanie: Matas Grubliauskas, Michał Heintze, Steffen Huber, Hanna Szabelska, Anna Treter
e-ISBN: 978-83-68194-22-7; Wydanie: Warszawa 2024
Trzecia i ostatnia część wykładów o polityce – niniejszy tom zawiera zachowane części wykładu Krzysztofa (Christophora) Puciłowskiego. Po definicji państwa świeckiego (status civilis saecularis) jako rzeczypospolitej (res publica) następuje czwarta kwestia, w której Puciłowski przedstawia (pra-)historię ustroju monarchicznego i argumentuje na rzecz jedności religijnej, tj. nietolerancji. Zachowany początek piątej kwestii wprowadza do historii Polski, po czym tekst wykładu się urywa.
De Deo
Autor: Maciej Kazimierz Sarbiewski
Opracowanie: Kacper Andrychowski, Francesco Cabras, Steffen Huber, Hanna Szabelska, Anna Treter
e-ISBN 978-83-68194-24-1; Wydanie: Warszawa 2024
W latach 1631–1633 Maciej Kazimierz Sarbiewski, największy polsko-litewski poeta barokowy i ceniony humanista, wygłosił w Akademii Wileńskiej serię wykładów teologicznych. Zachowały się one do naszych czasów, zostały odnotowane i wstępnie opisane w literaturze przedmiotowej. W niniejszym wydaniu są po raz pierwszy dostępne w transkrypcji opatrzonej przypisami dokumentującymi bogaty zbiór źródeł zachodnioeuropejskich, którymi autor się posłużył. Prezentowany tom ukazuje refleksję Sarbiewskiego istotą Boga i możliwością poznania Go – systematyczną i subtelną, łączącą aspekty teologiczne z filozoficznymi i poetyckimi.
De angelis
Autor: Maciej Kazimierz Sarbiewski
Opracowanie: Matas Grubliauskas, Michał Heintze, Steffen Huber, Hanna Szabelska, Anna Treter
e-ISBN: 978-83-68194-22-7; Wydanie: Warszawa 2024
Druga część wykładów Macieja Kazimierza Sarbiewskiego. Prezentowany tom ukazuje refleksję Sarbiewskiego nad naturą „substancji oddzielonych”, czyli aniołów – systematyczną i subtelną, łączącą aspekty teologiczne z filozoficznymi i poetyckimi.
Ethica sive scientia morum / Philosophia moralis seu Ethica
Autor: Teophanes Prokopowicz / Michael Kozaczynski
Opracowanie: Bogdan Babenko, Mykola Fediai, Steffen Huber,
Oleksandr Kyrychok, Yaroslava Stratii
e-ISBN 978-83-68194-20-3; Wydanie: Warszawa 2024
W XVIII wieku w Akademii Kijowsko-Mohylańskiej wygłoszone zostały wykłady z etyki, które prezentujemy w niniejszym tomie. Pozwalają one współczesnemu czytelnikowi poznać usytuowanie tej uczelni na intelektualnej mapie Europy, ponieważ obficie czerpią z myśli zachodnich filozofów. Pierwszy przedstawiony w tomie wykład to zachowany do dziś fragment kursu etyki z 1708 roku przeprowadzonego przez Teofanesa Prokopowicza, późniejszego stronnika Piotra I, wpływowego polityka cerkiewnego w Rosji i teoretyka zsakralizowanej władzy absolutnej. Młody kijowski profesor dowodzi dogłębnej znajomości filozoficznych dyskursów zachodnioeuropejskich, wielokrotnie cytując dzieła licznych myślicieli. W niniejszym wydaniu wspomniany fragment uzupełniono po raz pierwszy o kurs Gregoriego Koniskiego (1747–1749), w którym zachowały się istotne partie oryginalnych wykładów Prokopowicza. Zachodnioeuropejska myśl etyczna obszernie wykorzystana została również w kursie, który przeprowadził w Akademii Michael Kozaczynski w 1740 roku. W niniejszym wydaniu poprzez zastosowanie różnych krojów czcionki odnotowuje się jego strategię scalania w jeden wykład poszczególnych motywów z trzech siedemnastowiecznych podręczników francuskich.
Leksykon wspólnych filozofów
Redakcja naukowa: Ihar Bortnik, Steffen Huber
e-ISBN: 978-83-68194-10-4; Wydanie: Warszawa 2025
Leksykon wspólnych filozofów przybliża postacie związane z historią filozofii w Rzeczypospolitej Obojga Narodów, które dziś są zaliczane do dziedzictwa czterech krajów: Polski, Litwy, Białorusi i Ukrainy. Tutaj zostały zgrupowane w trzech kategoriach. Pierwszą tworzą myśliciele najwyższej rangi, którzy bezpośrednio wpłynęli na kierunki rozwoju filozofii w naszym regionie. Do drugiej należą mniej znani intelektualiści, którzy zasługują na uwagę badaczy ze względu na pojedyncze dzieła (często zachowane tylko w rękopisach), wypowiedzi publiczne oraz – last but not least – peregrynacje po terenach Rzeczypospolitej. Wreszcie trzecia grupa gromadzi nie-filozofów, którzy organizowali życie filozoficzne: mecenasów szkół, a także polityków świeckich i kościelnych, którzy decydowali o faktycznym zakresie wolności intelektualnej. Hasła informują o aktualnym stanie badań ze szczególnym uwzględnieniem prac pochodzących z Litwy, Białorusi i Ukrainy .
Filozofowie Rzeczypospolitej w kulturach Polski, Litwy, Białorusi i Ukrainy
Redakcja naukowa:
Dalius Viliūnas, Steffen Huber
e-ISBN 978-83-68194-12-8; Wydanie: Warszawa 2025
Filozofowie Rzeczypospolitej w kulturach Polski, Litwy, Białorusi i Ukrainy. Konteksty geograficzne i koncepcyjne, zbiór artykułów poświęconych źródłom rękopiśmiennym wydanym w projekcie Polonica Philosophica Orientalia oraz ich związkom z regionami, grupami społecznymi, instytucjami i wspólnotami narodowymi czy wyznaniowymi. Filozofowie wychowywali się w takich strukturach, studiowali i interpretowali je, a także wpływali na ich rozwój i upadek. Wreszcie pośmiertnie pełnią określone role w narracjach historiograficznych, które w przypadku Rzeczypospolitej Obojga Narodów dzielą się dzisiaj co najmniej na cztery nurty narodowe: polski, litewski, białoruski i ukraiński. Niniejszy tom łączy te perspektywy, rozważając ogólne uwarunkowania geograficzne oraz konkretne koncepcje powstałe w środowiskach akademickich Wilna i Kijowa.
Monarchia i republika w filozofii i praktyce społecznej Rzeczypospolitej Obojga Narodów
Redakcja naukowa:
Steffen Huber, Serhii Yosypenko
e-ISBN: 978-83-68194-14-2; Wydanie: Warszawa 2025
Monarchia i republika w filozofii i praktyce społecznej Rzeczypospolitej Obojga Narodów. Perspektywy białoruskie, ukraińskie i litewskie, zbiór artykułów uzupełniających polski dyskurs dotyczący wczesnonowożytnych ustrojów politycznych. W centrum uwagi znajdują się procesy integracyjne i dezintegracyjne, starania o wzmocnienie Rzeczypospolitej jak i projekty, które zmierzały do utworzenia alternatywnych struktur. Reprezentowane tu narodowe perspektywy historiografii intelektualnej pozwalają dostrzec istotny wkład różnych kultur w ustrój Rzeczypospolitej i trwające do dziś wspólne dziedzictwo intelektualne i polityczne naszego regionu.