Sei concerti a flauto traversiere obligato z rękopisu tarnowskiego (PL-TA 49–54)

Opracowanie: Irena Bieńkowska
ISBN:978-83-66546-02-8
ISMN: 979-0-801569-14-1
Wydanie: Warszawa 2019
Oprawa: miękka
Liczba stron: 254

Seria: MUSICA REVELATA, Musicalia, vol. 2

W zbiorach Miejskiej Biblioteki Publicznej w Tarnowie (w Dziale Starych Druków i Książki XIX-wiecznej) zachował się zespół partesów pochodzący z połowy XVIII wieku oznaczony sygnaturami 49–54. Na rękopis składa się sześć ksiąg: księga głosowa fletu, skrzypiec pierwszych i drugich, altówki, basso continuo oraz drugi egzemplarz księgi Violino Primo. Dwa egzemplarze księgi Violino Primo sugerują zwiększoną podczas wykonań w danym ośrodku muzycznym obsadę skrzypiec pierwszych. Być może istniał także drugi egzemplarz księgi Violino Secondo, którym obecnie nie dysponujemy.

W pozbawionym oznaczeń proweniencyjnych zbiorze anonimowo odnotowano sześć koncertów przeznaczonych na flet poprzeczny solo z towarzyszeniem zespołu dwojga skrzypiec, altówki i basso continuo. Koncerty są dziełami różnych twórców, zawierają jednak szereg wspólnych cech. Wszystkie kompozycje utrzymane są w stylu galant z typowymi dla niego płynnymi, pełnymi wdzięku melodiami, nadającymi niekiedy kantylenowy charakter nawet częściom szybkim. W kształtowaniu melodyki zauważalne jest wielokrotne powtarzanie i sekwencyjne przemieszczanie jednej formuły melodycznej. W częściach wolnych melodia jest ornamentowana. Architektonika koncertów jest jednolita i odwołuje się do tradycji koncertu w stylu włoskim. Wszystkie kompozycje składają się z trzech części o układzie szybka–wolna–szybka, zawierających jednakowe oznaczenia agogiczne: Allegro–Adagio–Allegro. Skrajne części koncertów są szeroko zakrojone, wirtuozowskie. Części środkowe opracowano dość oszczędnie. Kompozycje zostały utrzymane w popularnych w XVIII wieku tonacjach z małą liczbą znaków przykluczowych, głównie w tonacjach majorowych: G-dur i D-dur, a jeden z koncertów w tonacji e-moll. Następstwa tonacji w częściach środkowych dzieł są zgodne z zaleceniami Johanna Joachima Quantza (1697–1773) w Versuch einer Anweisung die Flöte traversiere zu spielen.

Kompozycje z tarnowskiego rękopisu należy uznać za dzieła utrzymane w tak zwanym stylu mieszanym, dość charakterystycznym dla twórców niemieckiego obszaru kulturowego. Obok elementów typowych dla tradycji włoskiej, zawierają one elementy stylu niemieckiego wyrastającego z polifonii. W koncertach dominuje faktura homofoniczna, jednak prawie we wszystkich kompozycjach odnajdziemy krótkie imitacje, głównie w postaci imitacyjnych wejść motywu w początkowym ritornelu. Materiał fragmentów tutti przenika niekiedy do partii solowych. Są to zazwyczaj jedno- lub dwutaktowe interpolacje partii fletu, w których przypominany jest materiał wybranego fragmentu początkowej myśli muzycznej. Materiał ritornelu przechodzi też niekiedy z aktywności melodycznej w struktury akompaniujące. W kilku koncertach odnotowano wstępy i zakończenia części skrajnych utrzymane w unisonowo-oktawowym tutti, charakterystyczne zarówno dla stylu włoskiego, jak i niemieckiego. Partia basso continuo w całym rękopisie nie zawiera oznaczeń cyfrowych.

MOŻNA PŁACIĆ PRZEZ         LUB PRZEZ