Hymny na uroczyste święta Bogarodzice Maryjej. Józef Bartłomiej Zimorowic

Autor: Józef Bartłomiej Zimorowic
Autor opracowania: Radosław Grześkowiak
ISBN: 978-83-64003-78-3
Wydanie: Warszawa 2017
Liczba stron: 144
Oprawa: miękka
Format: 130x180 mm

Seria: Biblioteka Dawnej Literatury Popularnej i Okolicznościowej, tom XXXI

Józef Bartłomiej Zimorowic (1597–1677) przyszedł na świat jako syn podlwowskiego majstra murarskiego. Kształcił się prawdopodobnie we Lwowie, najpierw w szkole katedralnej, potem w nowoutworzonym kolegium jezuickim, w którym przez rok uczył się poetyki, a przez półtora retoryki. Pod wpływem duchownych preceptorów lata 1617–1619 spędził w nowicjacie u jezuitów w Krakowie, nie zdecydował się jednak na wstąpienie do zakonu. Po powrocie do rodzinnego miasta zatrudnił się jako pomocnik pisarza urzędu radzieckiego. Karierę urzędniczą rozpoczął w 1640 r., obejmując urząd pisarza ławy i pisarza rady miejskiej, a w 1646 również ławnika. W 1648 r. został wybrany dożywotnim rajcą lwowskim i jako taki pełnił szereg eksponowanych funkcji, m.in. burmistrza królewskiego, burmistrza radzieckiego i burmistrza pospólstwa. Na jego łacińską twórczość składają się opracowania historyczne dotyczące Lwowa, mowy religijne i okolicznościowe oraz zbiór hymnów poświęconych Świętej Rodzinie Iesus, Maria, Ioseph (1640). Z polskich dzieł poetyckich Zimorowica do najciekawszych należą dwa zbiory, Sielanki nowe ruskie (1663) oraz Hymny na uroczyste święta Bogarodzice.

 ***

Hymny na uroczyste święta Bogarodzice Maryjej (1640) stanowią najważniejsze dzieło liryczne Zimorowica. Na zasadniczą część zbioru składa się dwanaście hymnów poświęconych najważniejszym świętom maryjnym, które utkane zostały z ustępów biblijnej Pieśni nad pieśniami doprawionych elementami petrarkistycznymi. Dzięki zatarciu motywowanych przez uroczystości sytuacji fabularnych na rzecz skupienia na miłosnym dyskursie Oblubieńca Jezusa, Oblubienicy Bogarodzicy i złaknionego ich miłosierdzia wiernego poeta uzyskał niezwykły efekt artystyczny. Hymny dopełnia wariacja na temat Pozdrowienia anielskiego i Litanii oraz przekłady kilku łacińskich kantyków i antyfon maryjnych, udatnie konkurujące z wcześniejszymi translacjami. Stwarzają one odpowiedni kontekst dla hymnów autorskich, nobilitując je jako równoważne i równoprawne teksty o charakterze modlitewnym.

 ***

Najwybitniejsze dzieła, składające się na dzisiejszy kanon staropolskiego piśmiennictwa, z natury wyrastają ponad literacką przeciętność swoich czasów. O epoce, jej mentalności i gustach znacznie więcej mówią jednak utwory nie największe, a najbardziej typowe. Biblioteka Dawnej Literatury Popularnej i Okolicznościowej, udostępniając najciekawsze utwory mniej eksponowanych dziś nurtów, przybliża dzieła reprezentatywne, a przez to nie mniej ważne od arcydzieł. Tomiki serii przygotowane są zgodnie z wymogami stawianymi edycjom krytycznym. Prezentowane teksty opatrzono objaśnieniami oraz wstępem, wprowadzającym w istotną dla utworu problematykę historycznoliteracką.