Arie Carla Dittersa von Dittersdorfa ze zbiorów wrocławskiego klasztoru norbertanów

Opracowanie: Tomasz Fatalski
ISBN:978-83-66546-69-1
ISMN: 979-0-801569-34-9
Wydanie: Warszawa 2022
Oprawa: miękka
Liczba stron: 96

Seria: MUSICA REVELATA, Musicalia, vol. 3

Carl Ditters, ceniony skrzypek i kompozytor, przyszedł na świat 2 listopada 1739 roku w Wiedniu. W stolicy cesarstwa otrzymał gruntowne wykształcenie i już jako dwunastolatek został członkiem kapeli księcia Josepha Friedricha von Hildburghausen (1702–1787). Muzyk w młodości koncertował na wiedeńskim dworze cesarskim i odbył podróż do Włoch z Christophem Willibaldem Gluckiem (1714–1787). Drugą połowę lat sześćdziesiątych Ditters spędził zatrudniony jako kapelmistrz na dworze Adáma Patachicha (1717–1784), biskupa siedmiogrodzkiego Wielkiego Waradynu (niem. Grosswardein, węg. Nagyvárad, obecnie Oradea w Rumunii). W 1769 roku Ditters związał się z dworem księcia i biskupa wrocławskiego, Philippa Gottharda von Schaffgotscha (1716–1795), który rezydował w zamku na Janowej Górze (niem. Johannisberg lub Johannesberg, czes. Jánský Vrch) w Jaworniku (niem. Jauernig, cz. Javorník). Dzięki protekcji hierarchy w 1770 roku muzyk objął stanowisko nadzorcy lasów austriackiej części Księstwa Nyskiego, zaś w 1773 roku otrzymał tytuł szlachecki i został mianowany starostą okręgowym Frywałdowa (niem. Freiwaldau, dziś Jesionik, cz. Jeseník). Pełnił nie tylko funkcje administracyjne, ale także prowadził kapelę i zespół teatralny na dworze Schaffgotscha. Dzięki sukcesom w Wiedniu i Berlinie Dittersdorf doszedł do szczytu sławy w drugiej połowie lat osiemdziesiątych. W roku 1794 został zwolniony ze wszystkich stanowisk ze względu na nieporozumienia z Schaffgotschem. Muzyk odnalazł patrona w osobie księcia Oleśnicy (niem. Oels), Friedricha Augusta von Braunschweig (1740–1805), dla którego skomponował kilka oper, jednak nie związał się z jego dworem na stałe. Dittersdorf wyjechał ze Śląska w 1797 roku, po otrzymaniu zaproszenia od barona Ignaza Franza von Stillfried und Rattonitz (1734–1805) do jego dóbr w południowych Czechach. Kompozytor zmarł 24 października 1799 roku w majątku Nowy Dwór (niem. Neuhaus, cz. Nový Dvůr) we wsi Stillfriedsdorf (dziś Lipovka, część miasta Deštná).

Wśród zbiorów klasztoru norbertanów znajdują się także cztery rękopisy, przekazujące pięć arii Carla Dittersa von Dittersdorfa, będące przedmiotem przedkładanej edycji. Prezentowane kompozycje powstały zapewne w latach sześćdziesiątych–dziewięćdziesiątych XVIII wieku; w świetle obecnego stanu badań precyzyjne datowanie tych utworów jest niemożliwe. Znamy jedynie przybliżoną datę powstania arii Iste confessor Domini, ustaloną przez Rudolfa Klinkhammera na ok. 1768 rok. Arie utrzymane są w tonacjach majorowych, w typowej dla epoki fakturze homofonicznej, przeważnie w formie da capo (stosunkowo rzadko stosowanej przez Dittersdorfa w większych dziełach wokalno-instrumentalnych). Podstawowa obsada instrumentalna kompozycji – dwoje skrzypiec, altówka i sekcja basowa – w ariach Ascendit Deus in iubilatione i Surrexit Christus de sepulchro została rozszerzona o partie fletów i rogów, natomiast w Lauda Sion Salvatorem dodano partię fagotu, w niewielkim stopniu samodzielną. Cyfrowanie basu zapisano w ariach: Ascendit Deus in iubilatione, Surrexit Christus de sepulchro i Lauda Sion Salvatorem / Omni die dic Mariae. Cztery kompozycje przeznaczone są dla sopranu, jedna (Lauda Sion Salvatorem / Omni die dic Mariae) dla altu. Utwory te wymagają od śpiewaków dużych umiejętności. Ambitus partii wokalnych obejmuje od półtorej do dwóch oktaw, przy czym w arii Iste confessor Domini sięga aż do d³. Partie wokalne są wymagające technicznie także ze względu na koloraturowe pasaże, wprowadzenie ozdobników, tryli, dużych skoków interwałowych (np. decymowe w Iste confessor Domini w t. 38, 40, 42).

MOŻNA PŁACIĆ PRZEZ         LUB PRZEZ